Problemy z Magnetofonami Dat

Istnieje wiele problemów z DAT. Jednym z nich jest to, że taśmy są kruche w dłuższej perspektywie. Moje taśmy z początku lat 90. nie grają dobrze, niektóre cierpią z powodu porzucania lub usterek. Innym jest to, że maszyny są dość temperamentne. Nawet samo załadowanie taśmy jest dość częstym źródłem problemów.

O mnie i opieram się na własnym doświadczeniu, wybieram profesjonalny rejestrator DAT w dobrym stanie, co jest rzadkie dzisiaj, ponieważ apogeum nagrywania DAT było 20 lat temu.
Wypróbowałem bardzo dużą liczbę modeli i polecam dowolne Sony „4 DD” i Tascam. Są niezawodne i „łatwe” dla służby.

Mają słabość, głównie na temat utwardzonego smaru, ale mecha są stosunkowo dostępne i nie mają konkretnej części, o której wiadomo, że pękają bez wymiany.

Bądź czasem gotowy otworzyć kaptur.
DAT kontynuowano w dziedzinie zawodowej, gdzie często konieczne jest bezstratne nagrywanie.

W przeciwieństwie do analogowych magnetofonów taśmowych, w systemie helicalnym nie dokonuje się regulacji zespołu głowic helicalnych. Zamiast tego, prowadnice ładujące, zwane również rolkami prowadzącymi, pełnią podwójną rolę.
ALTERNATYWNE WZORCE ODNIESIENIA

Jeśli możesz sobie na to pozwolić, nie używaj testowych taśm na niesprawnym mechanizmie transportu taśmy. Powinieneś, i możesz, przygotować własne taśmy referencyjne, używając kilku prawidłowo działających urządzeń. Wybierz maksymalną długość taśmy zalecaną przez producenta, nagraj ton 40 Hz na poziomie około -20 dB od początku do końca taśmy. Zanotuj datę, markę, model, numer seryjny urządzenia, a jeśli Twój magnetofon pokazuje współczynnik błędów, zapisz również tę wartość.

„INNY” CEL

Aby zaobserwować specyfikę przebiegu taśmy, należy nauczyć się obsługi oscyloskopu, znać charakterystyczne przebiegi sygnału (czyli wiedzieć, co jest „normalne”) i posiadać odpowiednie narzędzia mechaniczne. (Zobacz ramkę „Kluczowe narzędzia”.) Aby odróżnić poprawny przebieg taśmy od błędnego, potrzebna jest praktyka i doświadczenie. Gdy już to zrozumiesz, będziesz w stanie określić, czy problem leży po stronie taśmy, czy urządzenia. Najdrobniejsze dostrojenie może sprawić, że źle nagrana taśma stanie się odtwarzalna, ale jeśli urządzenie musi zostać przywrócone do pełnej sprawności, kluczowe jest, aby używać narzędzi w idealnym lub nowym stanie. Nie oszczędzaj i nie bądź niedbały! Kupuj narzędzia wysokiej jakości i dbaj o nie.

WSPÓLNA PŁASZCZYZNA

Dla uniknięcia nieporozumień: mechanizm VHS używany w Alesis ADAT oraz Fostex RD-8 jest identyczny. Poniższe produkty korzystają z podobnego transportu taśmy typu Alps 4 mm: Tascam DA-30 i DA-P20, Fostex D-20 oraz Casio DA-7. Panasonic produkuje własne mechanizmy i stosuje je w modelach SV-3200/SV-DA10, SV-3700, SV-3800, SV-3900 i SV-4100. Ten sam mechanizm znajduje się również w Fostex D-10.

DOSTĘP DO MECHANIZMU TRANSPORTU I PUNKTÓW POMIAROWYCH

W większości przypadków zdjęcie górnej pokrywy zapewnia wizualny dostęp do wnętrza urządzenia. Zazwyczaj konieczne jest także zdemontowanie mechanizmu ładującego. W pełnowymiarowych modelach Panasonica i Tascama dostęp do punktów pomiarowych jest stosunkowo łatwy. W starszych modelach Sony oraz we wszystkich urządzeniach przenośnych konieczne jest przylutowanie przewodów bezpośrednio do płyty głównej od spodu urządzenia.

Rysunek 3 pokazuje lokalizację zarówno podstawowych mechanicznych elementów regulacyjnych (rolki prowadzące), jak i punktów testowych sygnału elektrycznego. (Zobacz instrukcję serwisową, aby poznać dokładne położenie.) Wszystkie urządzenia posiadają co najmniej dwie głowice w górnym bębnie, umieszczone naprzeciwko siebie pod kątem 180 stopni. Sygnał RF (radiofrekwencyjny) z każdej głowicy musi zostać najpierw wzmocniony, a następnie połączony w jeden kanał za pomocą elektronicznego przełącznika, który otrzymuje sygnał sterujący z linii SWP/SWH.

Podłącz sondę oscyloskopu do punktu testowego (TP) oznaczonego jako RF/ENV do kanału pierwszego (‘scope). (Dokładne położenie punktów testowych znajdziesz w instrukcji serwisowej.) Sygnał RF z przedwzmacniacza głowicy może być wrażliwy na obciążenie kablowe, dlatego upewnij się, że sonda ustawiona jest na „X10”. (Wbudowany tłumik zmniejszy poziom sygnału na oscyloskopie, ale zwiększona impedancja sondy nie obciąży źródła sygnału.)

Z punktu testowego oznaczonego jako SWH/SWP podłącz sondę do kanału drugiego. Ten sygnał to fala prostokątna, która może być wykorzystana do sprawdzenia synchronizacji sygnału z głowicy oraz jako źródło wyzwalania. (Można także użyć zewnętrznego wejścia wyzwalania.) Naciśnij przycisk „Play”, aby zobaczyć obwiednię sygnału RF.

Ustaw ŹRÓDŁO WYZWALANIA (TRIGGER SOURCE) w oscyloskopie na kanał 2. Wyreguluj czułość obu kanałów oraz prędkość przebiegu (sweep rate) zgodnie z instrukcjami zawartymi w instrukcji serwisowej. (Wartości te różnią się w zależności od urządzenia i formatu.)

„Rysunki 4-A, 4-B i 4-C przedstawiają obwiednie sygnału RF odpowiednio z mechanizmów SVHS, 8mm i 4mm. Obraz DAT / 4mm zawiera również sygnał przełączania głowicy na dolnym przebiegu. Dla dodatkowej frajdy użytkownicy sprawdzający swoje magnetofony DAT mogą spróbować zapisać znacznik startowy (start ID), obserwując jednocześnie oscyloskop. Należy zauważyć, że tylko zewnętrzne obszary obwiedni są zapisywane.”

ALTERNATYWNE ODNIESIENIA

Taśmy testowe, jeśli możesz sobie na nie pozwolić, nie powinny być odtwarzane na niesprawnym mechanizmie transportu taśmy. Możesz – i powinieneś – przygotować własne taśmy referencyjne na kilku prawidłowo działających urządzeniach. Wybierz maksymalną długość taśmy zalecaną przez producenta, nagraj ton 40 Hz na poziomie około -20 dB od początku do końca. Zanotuj datę, markę, model, numer seryjny urządzenia oraz – jeśli twój magnetofon wyświetla współczynnik błędów – również ten wskaźnik.

TEN „INNY” CEL

Aby zaobserwować specyfikę prowadzenia taśmy, należy nauczyć się obsługi oscyloskopu, znać charakterystykę przebiegów (czyli wiedzieć, jak wygląda „normalny” przebieg) oraz posiadać odpowiednie narzędzia mechaniczne. (Zobacz ramkę: „Kluczowe narzędzia”). Aby rozróżnić prawidłowe prowadzenie taśmy od nieprawidłowego, potrzebna jest praktyka i znajomość tematu. Gdy już to opanujesz, będziesz w stanie określić, czy winna jest taśma, czy urządzenie. Nawet drobna regulacja może sprawić, że źle nagrana taśma stanie się odtwarzalna, ale jeśli maszyna ma wrócić do pełnej sprawności, kluczowe jest, aby twoje narzędzia były nowe lub w idealnym stanie. Nie oszczędzaj ani nie bądź niedbały! Kupuj wysokiej jakości narzędzia i dbaj o nie.

WSPÓLNA PŁASZCZYZNA

Dla uniknięcia nieporozumień warto zaznaczyć, że mechanizm transportu taśmy VHS stosowany w urządzeniach Alesis ADAT i Fostex RD-8 jest identyczny. W następujących produktach zastosowano podobny mechanizm Alps 4 mm: Tascam DA-30 i DA-P20, Fostex D-20 oraz Casio DA-7. Panasonic produkuje własny mechanizm i stosuje go w modelach SV-3200/SV-DA10, SV-3700, SV-3800, SV-3900 oraz SV-4100. Mechanizm ten znajduje się także w Fostex D-10.

DOSTĘP DO MECHANIZMU TRANSPORTU I PUNKTÓW POMIAROWYCH

W większości przypadków zdjęcie górnej pokrywy zapewni wgląd do wnętrza urządzenia. Często konieczne jest również zdemontowanie mechanizmu ładującego. Punkty pomiarowe w pełnowymiarowych modelach Panasonic i Tascam są stosunkowo łatwo dostępne. Starsze modele Sony oraz wszystkie urządzenia przenośne wymagają przylutowania przewodów bezpośrednio do płyty głównej znajdującej się na spodzie urządzenia.

REGULACJE MECHANICZNE

Na rysunku 3 pokazano widok z góry głównych regulacji mechanicznych dla wszystkich napędów skanujących po spirali. W przeciwieństwie do magnetofonów analogowych, nie dokonuje się żadnych regulacji przy zespole głowicy spiralnej. W systemie spiralnym prowadnice ładujące, czyli rolki prowadzące, pełnią podwójną funkcję. Gdy znajdują się w pozycji rozładowania, są luźne i niestabilne. To normalne! Gdy taśma zostanie owinięta wokół głowic, prowadnice są dociskane sprężynowo do bloku „V”.

Rysunek 5 przedstawia zespół bloku skośnego, który składa się z odlewanego metalowego korpusu i stalowego, ukośnego trzpienia (niewidocznego na rysunku). Obrabiana wkładka z mosiądzu z wkrętami dociskowymi jest wprasowana w podstawę. Zespół prowadnicy składa się z czterech części: górnego kołnierza, dolnego kołnierza, prowadnicy rolkowej z nylonu (czasem ceramicznej) oraz trzpienia z gwintem. Nie próbuj obracać prowadnicy bez wcześniejszego poluzowania wkrętu dociskowego.

Rysunek 5: Zespół bloku skośnego

OBALENIE MITU SONY-PANASONIC

Niektóre magnetofony Sony nie posiadają wkrętów dociskowych. Sprężyna umieszczona pomiędzy prowadnicą a mosiężną wkładką utrzymuje ustawienie. (Transport Alps w modelach Tascam DA-30 MKII i DA-P1 wykorzystuje plastikowe bloki skośne oraz prowadnice sprężynowe.) Wiele podstaw Sony ma tak złe tolerancje mechaniczne, że ukośny trzpień i wkładka mosiężna nie są prawidłowo osadzone. Te urządzenia są znane z tego, że nie utrzymują ustawienia, co stworzyło mit, że Sony i Panasonic mają różne standardy ustawień. TO NIEPRAWDA! Jeśli mosiężna wkładka i ukośny trzpień zostaną przyklejone do podstawy (po demontażu z mechanizmu), urządzenie zachowa swoje ustawienie. Większość wkrętów dociskowych to śruby krzyżowe lub sześciokątne 0,89 mm w systemie metrycznym. Przenośne modele Sony używają jednak wkrętów płaskogłowych montowanych poziomo, zamiast preferowanego kąta 45 stopni. Są one nie tylko trudne do dostania się, ale często się luzują.

WIĘCEJ INFORMACJI

Dla dodatkowych informacji o napędach spiralnych i formacie DAT polecam Panasonic Technical Guide (numer katalogowy AD9009273G0). Panasonic jest trudny do kontaktu telefonicznego (800-833-9626), ale komunikacja przez faks działa (800-237-9080). Dodatkowo, instrukcja serwisowa Alesis jest bardzo szczegółowa. Ma rozmiar książki telefonicznej i zawiera teorię, historię oprogramowania oraz poprawki sprzętowe od początku ery ADAT.

Podręczniki serwisowe Tascam (dwujęzyczne: japoński/angielski) są dość skromne, biorąc pod uwagę możliwości ich produktów. Dużo ważnych informacji nie jest publikowanych. Mamy nadzieję, że ta strona wypełni część tych luk.

DODATEK: KLUCZOWE NARZĘDZIA I TAŚMY TESTOWE

Najważniejszym narzędziem w tym projekcie jest oscyloskop dwukanałowy. Choć preferowana jest szerokość pasma 60 MHz – 100 MHz, 20-MHz oscyloskop również da radę w awaryjnej sytuacji. Jeśli nie znasz parametrów oscyloskopu: szerokość pasma odpowiada pasmu przenoszenia. Specyfikacja urządzeń audio podaje dolny i górny zakres (np. 20 Hz – 20 kHz). W przypadku oscyloskopu dolny zakres zwykle sięga aż do prądu stałego (DC), a podana wartość oznacza górną granicę użyteczną.

Oprócz standardowych narzędzi, instrukcja serwisowa twojego cyfrowego magnetofonu podaje specjalistyczne narzędzia, wymagane taśmy testowe oraz przyrządy do pomiaru napięcia taśmy, które ułatwiają pracę. Jeśli nie zajmujesz się naprawami zawodowo, może być trudno uzasadnić wydatek ponad 3000 dolarów na komplet wymaganych narzędzi. To kolejny powód, by mieć dobre relacje z niezależnym serwisantem.

HOZAN oferuje szeroki wybór odpowiednich śrubokrętów krzyżakowych i narzędzi metrycznych.
Wszystko to i więcej jest dostępne przez Klay Anderson Audio.

Dwa półuniwersalne zestawy narzędzi odblokują tajemnice prowadzenia taśmy:
– zestaw kluczy sześciokątnych metrycznych (zawierający klucz 0,89 mm),
– zestaw precyzyjnych śrubokrętów (zwłaszcza krzyżakowy rozmiar „00”).

Dla obu zestawów polecam produkty firmy Wiha (zestaw #26390 i #26190 odpowiednio).
Aby znaleźć dystrybutora Wiha w twoim rejonie, skontaktuj się z Willi Hahn Corporation (800-328-8310 lub 612-295-5500).

Niestety, zestawy kluczy sześciokątnych typu „L-wrench”, które zawierają rozmiary poniżej 1 mm, są trudne do zdobycia. Klay Anderson również je sprzedaje. Używałem także zestawu firmy Zelenda (#911-8). MCM (800-543-6959) oferuje przystępne cenowo oscyloskopy i zestaw narzędzi do regulacji prowadnic taśmy w magnetowidach. Jednak kluczowe klucze sześciokątne w ich zestawie #22-1290 nie są szczególnie dokładne.